In de afgelopen winter kon een grote groep Nederlanders hun energierekening ineens niet meer betalen en kampten we in Nederland met een energiecrisis. Hebben leden van het Citisens panel veel last gehad van de hoge energierekening? Hebben zij maatregelen genomen om energie te besparen en waarom (niet)? En hoe staat het met de rol van de overheid en de gemeente? Op deze vragen gaven ruim 8.500 Nederlanders antwoord.
April 2023
De financiële problemen door de hoge gasprijzen heeft in verschillende mate impact op Nederlanders. 17% ervaart ernstige financiële problemen, 12% is neutraal, 69% ervaart geen ernstige financiële problemen. Van de groep die geen ernstige financiële problemen ervaart of hier neutraal over is, maakt ruim één op de vijf zich zorgen dat ze in de toekomst door de hoge gasprijzen wél in financiële problemen komen.
Maatregelen
Om de energierekening te drukken heeft 83% van de invullers (of de huurbaas/VvE) maatregelen genomen om energie te besparen in hun woning (of waren deze al genomen). De meest genoemde maatregelen zijn:
- kleine maatregelen, zoals tochtstrips of LED-lampen (39%)
- isolerend glas (39%)
- een deel van de woning geïsoleerd (36%)
- zonnepanelen (36%)
De meeste maatregelen namen invullers meer dan een jaar geleden. Nederlanders hebben isolerend glas het vaakst al langer dan een jaar geleden geplaatst (77%). En de warmtepomp is het vaakst korter dan zes maanden geleden geplaatst (27%). Meer dan de helft denkt erover na om (meer) maatregelen te nemen om energie te besparen.
Denk je erover na om (meer) maatregelen te nemen om energie te besparen?
(n= 8.488)
De groep die geen energiebesparende maatregelen heeft genomen of niet van plan is om meer maatregelen te nemen doet dit voornamelijk niet omdat:
- er al eerder aanpassingen zijn gedaan (43%);
- vanwege de hoge kosten (29%);
- of omdat ze zelf geen aanpassingen mogen doen (22%).
De laatste reden is vaak omdat ze in een huurhuis wonen en geen aanpassingen mogen doen van de VvE of huurbaas. Dit betekent niet dat invullers geen maatregelen willen nemen. Een derde van de invullers zou wel maatregelen nemen als ze de kosten kunnen terugverdienen of als ze een subsidie zouden krijgen.
Wat doet de overheid en de gemeente tegen energiearmoede?
De overheid heeft verschillende maatregelen genomen om energiearmoede tegen te gaan. Drie op de vijf invullers vindt de maatregelen die de overheid afgelopen winter heeft genomen een goed idee, één op de vijf vindt deze geen goed idee en 14% is neutraal. Voor ongeveer een even grote groep (drie op de vijf invullers) waren de maatregelen genoeg om de winter door te komen.
Op dit moment zijn de gasprijzen lager dan het afgelopen jaar, maar de komende winter zou hetzelfde probleem weer op kunnen spelen. Om de volgende winter door te komen adviseren invullers de overheid om geld vrij te maken voor gemeenten (60%), een prijsplafond in te stellen (52%) en om subsidies te verlenen voor lage inkomens voor het nemen van energiebesparende maatregelen (52%).
Naast de overheid hebben ook de gemeenten verschillende lokale maatregelen genomen tegen energiearmoede. Ongeveer de helft van de invullers wist niet dat gemeenten deze maatregelen hadden genomen. 44% vindt dat de gemeente meer moet doen om energiearmoede aan te pakken. Zij vinden dat de gemeente zich hierbij vooral moet richten op initiatieven voor gezamenlijke inkoop van bijvoorbeeld zonnepanelen of zonnewering (51%), financiële ondersteuning van inwoners (49%) en het organiseren van huisbezoeken door een energieadviseur (43%).
Welke maatregelen zou de gemeente moeten nemen om energiearmoede aan te pakken?
(n= 8.488)
Tips van het panel
We hebben tot slot aan het panel gevraagd of ze nog tips hebben om energie te besparen. De meest genoemde tips gingen over de verwarming, zoals het lager zetten van de verwarming of het in zijn geheel uitzetten in kamers waarin je niet aanwezig bent. Verder kunnen timers voor (vloer)verwarming worden gebruikt om de verwarming niet langer dan nodig aan te zetten. Ten slotte tippen panelleden dat de airco ook gebruikt kan worden als verwarming.
De panelleden geven ook tips over (zware) gordijnen. Zo kunnen er zware en/of dubbele gordijnen voor trapgaten en ramen geplaatst worden om warmte vast te houden. Verder kun je de de gordijnen goed open doen als de zon op de ramen schijnt, maar ook de gordijnen in de avond weer vroeg dichtdoen zodat het binnen warm blijft.
Panelleden noemen ook een aantal tips over kleding. Een dikke warme trui in plaats van de verwarming wordt het meest genoemd. Tot slot tippen de panelleden dat kleding niet altijd gewassen hoeft te worden als spoelen ook een optie is en dat het niet nodig is om een droger te gebruiken om je kleding te drogen.
**
Over het onderzoek
Dit onderzoek is in april 2023 uitgevoerd door Citisens. Meer dan 8.500 Nederlanders namen deel aan het onderzoek. De resultaten zijn gewogen naar leeftijd, geslacht, stedelijkheid en provincie en daarmee op deze onderdelen representatief voor Nederland. Het onderzoek is uitgezet onder het panel van Citisens, bestaande uit ruim 75.000 Nederlanders.