Sinds 2021 betalen we in Nederland statiegeld over kleine plastic flesjes en sinds april 2023 ook over blikjes. We vroegen leden van het Citisens-panel naar hun mening over statiegeld op flesjes en blikjes. Leveren zij door hoger statiegeld vaker hun blikjes of flesjes in? En zouden zij dit (nog) eerder doen bij een hoger bedrag?
Meerderheid positief over statiegeld voor kleine plastic flesjes en blikjes
Acht op de tien invullers vindt het een goed idee dat er statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes zit. Nederlanders die voor het statiegeld zijn, denken dat alle kleine beetjes helpen voor het milieu en voor het tegengaan van straatafval.
“Alles dat helpt om zwerfvuil te verminderen is een goed idee.”
“Dat zorgt ervoor dat er meer verpakkingen gerecycled kunnen worden.”
Tegenstanders zijn juist bang dat het statiegeld heeft gezorgd voor meer straatafval, door mensen die in afvalbakken zoeken naar flesjes en blikjes. Daarnaast vinden ze het lastig om blikjes in te leveren omdat ze vaak vies zijn of dat het inleversysteem nog niet op orde is.
“Geeft alleen maar ongemak. Afvalbakken op straat worden opengetrokken en soms gesloopt voor het statiegeld.”
“Je kan niet overal je blikje weer inleveren, terwijl er daar wel statiegeld op wordt geheven. Als je ze bij een supermarkt wil gaan inleveren, zijn er lange rijen.”
Een meerderheid van de invullers levert bijna altijd plastic flesjes en blikjes in voor statiegeld. Toch valt op dat blikjes (9%) vaker niet worden ingeleverd dan plastic flesjes (5%).
Wat zijn voor jou de redenen om je flesjes of blikjes apart in te leveren? Meerkeuze (n = 11.103)
Het milieu is de voornaamste reden voor bevraagde Nederlanders om statiegeld blikjes of flesjes in te leveren: driekwart van de invullers noemt deze reden. De helft vindt het een kleine moeite, of doet aan recycling omdat het geld oplevert.
Als invullers de flesjes of blikjes niet inleveren, is dit voornamelijk omdat dit te veel moeite kost. Daarnaast geven invullers in de open antwoorden aan dat ze de flesjes en blikjes niet kwijt kunnen als zij buiten de deur iets te drinken kopen. Een derde van de invullers die hun blikjes of kleine flesjes nu niet altijd inlevert, zou dit wel doen als het statiegeld hoger zou zijn.
Innameplicht of hoger statiegeld bedrag?
Vorig jaar, in 2023, werd circa 71% van de plastic flessen ingezameld, tegenover het doel van 90%. Twee manieren om te zorgen dat meer flesjes en blikjes worden ingeleverd, zijn het invoeren van een innameplicht voor verkopers of het verhogen van het statiegeld. We vroegen aan panelleden wat zij van deze maatregelen vinden.
Wat vind jij van een innameplicht? Slider zevenpuntschaal (n = 11.654)
Een grote meerderheid van de invullers vindt het een goed idee om winkels die kleine flesjes of blikjes verkopen te verplichten een inleverpunt te hebben. Zij noemen dat er op dit moment te weinig inleverpunten zijn, waardoor de drempel voor het inleveren hoger is. Ook vindt een deel van de invullers dat als je iets verkoopt, je het ook weer in moet kunnen nemen.
“Doordat er nu veel te weinig inleverpunten hebt krijg je meer afval op straat.”
“Als je eraan wil verdienen moet je er als winkelier ook wat voor doen om de plasticberg te reduceren.”
Tegenstanders van een innameplicht zijn bang dat niet alle (kleine) bedrijven de mogelijkheid hebben om een inleverpunt in te richten en hierdoor hoge kosten zullen moeten maken. Dit zou ook uiteindelijk voor hogere productprijzen kunnen zorgen, denken invullers.
“Dit zal het veel kleine ondernemers nog moeilijker maken.”
Daarnaast is invullers gevraagd wat zij ervan vinden als het statiegeld op plastic flessen wordt verhoogd naar €0,50. Zes op de tien invullers vindt dit een goed idee. Zij denken dat het verhogen van het bedrag een extra stimulans zal geven om de flesjes en blikjes weer in te leveren.
“Mensen die het bedrag nu te laag vinden om de moeite te nemen, doen dat dan misschien wel.”
Een kwart van de bevraagde Nederlanders is tegen een verhoging van het statiegeld. Volgens hen worden boodschappen te duur bij het verhogen van statiegeld, of ze verwachten niet dat hiermee meer flesjes en blikjes worden ingeleverd. Sommige invullers zijn tegen statiegeld omdat ze het te veel bemoeienis van de overheid vinden.
“Het is bijna al onbetaalbaar om boodschappen te doen.”
“De jeugd maakt het toch niet uit. Die blijven de rommel van zich afgooien.”
Op de vraag met welk van de twee maatregelen het doel van 90% het snelst gehaald wordt, denkt de helft van de panelleden dat een innameplicht het meest effectief is. Een derde denkt dat het verhogen van het statiegeld zal leiden tot meer ingeleverde flesjes en blikjes.