Griffies en raden zijn volop bezig met de voorbereiding op de gemeenteraadsverkiezingen. Een stemhulp is daarbij niet meer weg te denken uit de campagne. Maar welke stemhulp kies je dan? En vooral: Op basis waarvan? Wij zien veelvuldig lijstjes voorbijkomen met criteria om stemhulpen te vergelijken. In die lijstjes komen zaken voor als ‘aantal stellingen’ en ‘antwoordcategorieën’. Zulke lijstjes belanden vervolgens bij de politieke partijen die deze periode veel te druk zijn om zich gedegen te verdiepen in de werking van stemhulpen. Terwijl op basis daarvan wél vaak de keuze wordt gemaakt.
Alle goede bedoelingen ten spijt: op veel van die lijstjes staan precies niet de zaken waar het om draait. Een stemhulp maak je niet alléén voor politieke partijen maar vooral voor de kiezer. En het aantal stellingen zegt niets over de kwaliteit van een stemhulp.
Hoe kies je dan wel? Hieronder schetsen we de vier criteria om een goede stemhulp te kiezen. Die criteria zijn gebaseerd op onze jarenlange interim-ervaring op griffies als Necker van Naem én met het maken van MijnStem. Sinds 2014 maakten we ruim 3.700 stellingen, faciliteerden we 112 stellingenavonden met politieke partijen en lanceerden we in totaal 175 keer een stemhulp. En bij elke stemhulp die wij maken, is het doel van de stemhulp leidend.
Dat doel zou ook leidend moeten zijn bij de keuze van de gemeente. Want een stemhulp maak je om meer inwoners naar de stembus te krijgen. Dat doet een stemhulp heel concreet door één van de meest beïnvloedbare aspecten rondom de opkomst aan te pakken: politiek zelfvertrouwen. Door mensen te laten zien wat er te kiezen valt en wat de verschillen zijn tussen de partijen (en dus weten welk vakje ze willen aanvinken), stemmen ze vaker.
Als je dat ‘zoveel mogelijk mensen naar de stembus’ als uitgangspunt neemt dan blijven er vier belangrijke selectiecriteria over.
- Een maximaal bereik zodat zoveel mogelijk mensen de stemhulp kunnen vinden
Je wilt dat zo veel mogelijk mensen de stemhulp kunnen vinden, om zo veel mogelijk mensen de kans te geven zich te informeren voor de verkiezingen. Het is dus belangrijk om te zien wat de aanbieder doet om de stemhulp onder de aandacht te brengen. Natuurlijk zijn alle stemhulpen goed vindbaar via zoekmachines, maar hoe zorgt de aanbieder ervoor dat ook mensen die niet zelf op zoek zijn, de stemhulp vinden? MijnStem heeft daarvoor een samenwerking gesloten met DPG Media. Dit betekent dat MijnStem op alle titels van DPG (AD.nl, NU.nl en de regionale kranten) te vinden is. Inwoners die het nieuws lezen via deze sites, zullen daar een oproep zien om MijnStem in te vullen en zich te informeren over de verkiezingen.
- Het technisch ontwerp: welke invloed hebben makers op de uitkomst?
Hoe wordt de stemhulp gemaakt? Hoe komt het eindresultaat tot stand? Ontwikkelaars maken keuzes ten aanzien van het berekenen van de eindscore. Zorg dus dat hier informatie over beschikbaar is en dat je nagaat of de berekening en uitkomst transparant en navolgbaar is voor de invuller. MijnStem maakt gebruik van een eenvoudige optelling van de verschillen tussen de positie van de partij en de invuller. Zonder dat er extra gewicht gehangen kan worden aan bepaalde thema’s (want hoe zwaar telt dat dan mee, 2x, 5x of 10x?). MijnStem laat op het eind een lijst zien met percentages overeenkomst, in plaats van bijvoorbeeld een kwadrantenstelsel waarbij onduidelijk is hoe de keuze per stelling zich verhoudt tot de einduitslag.
- De kwaliteit van de stellingen
Stellingen bepalen de kwaliteit van de stemhulp. Daarom formuleren wij de stellingen met de gebruiker in het achterhoofd: goede, begrijpelijke stellingen voor de invuller. Gedacht vanuit die eindgebruiker zijn er een aantal eisen die wij stellen aan een goede stelling: 1) is eenduidig, 2) heeft geen dubbele ontkenningen, 3) gaat over een thema dat speelt en 4) is begrijpelijk voor de invullers. Dus geen stellingen langer dan 10 woorden of met ambtelijk jargon. Ook hierin geldt: de stellingen maken we niet voor de politieke partijen, maar juist voor de invuller.
- Performance van de tool: trackrecord en bereikbaarheid op piekmomenten
Mensen vullen een stemhulp in op de laatste dagen voor de verkiezingen. 50% van het totale aantal invullers, vult de stemhulp in op de avond voor de verkiezingen. Er is maar één aanbieder die een bewezen trackrecord heeft als het gaat om bereikbaarheid op piekmomenten. MijnStem is de afgelopen verkiezingen op elk moment bereikbaar geweest voor invullers, en heeft geen problemen gehad met overbelasting of cyberaanvallen. Natuurlijk bieden in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst. Daarom neemt MijnStem vooraf beheersmaatregelen om hosting en veiligheid van de tool te garanderen, onder andere door samenwerking met Guardian360 die continu scant op zwakheden.
Met deze criteria in het achterhoofd zou mijn oproep aan alle griffies zijn: laat je van je meest professionele kant zien. Vergelijk stemhulpen op basis van deze criteria en kies (of adviseer) vanuit je ervaring en professionaliteit welke stemhulp in te zetten. Laat zo’n belangrijke beslissing voor de inwoners niet afhangen van toeval, maar maak je hard voor de beste tool om politiek zelfvertrouwen te vergroten.
Door: Anne van der Meerakker, onderzoeksmanager Citisens en Mijnstem